Yazar: Av. Mahmut Ramazan Ertaş
Kurumsal Sürdürülebilirlik Durum Tespiti Direktifi (CSDDD), Avrupa Birliği'nin (AB) çevre ve insan hakları konularında küresel standartları iyileştirmeye yönelik önemli bir düzenlemesi olarak kabul edilmektedir. Yeşil Mutabakat hedeflerine varabilmek adına ciddi bir adımın atıldığı söylenebilir.
Direktif’in en önemli özellikleri şirketlerin uluslararası değer zincirlerini düzenlemesi ve ciddi yaptırımlar öngörmesidir. Dolayısıyla büyük şirketler Türkiye dahil değer zincirlerinden sorumlu olacağı için Türkiye’deki şirketlerin de bu düzenlemeleri iyi anlaması ve sorumluluk üstlenirken riskleri değerlendirmesi gerekmektedir.
25 Temmuz 2024'te resmen yürürlüğe giren direktif, büyük şirketlerin insan hakları ve çevresel etkilerini belirleme, değerlendirme ve yönetme yükümlülüklerini kapsamaktadır. Üye devletler, bu direktifi 26 Temmuz 2026'ya kadar ulusal hukuka uyarlamakla yükümlüdür. İlk grup şirketler için uyum yükümlülükleri Temmuz 2027'de başlayacaktır.
Direktifin Kapsamı ve Şirketlerin Uyumluluk Yükümlülükleri
Kapsam
CSDDD, AB'de faaliyet gösteren büyük şirketleri ve belirli eşiği aşan AB dışı şirketleri kapsar. Uyum yükümlülükleri, şirketlerin büyüklüklerine ve finansal durumlarına göre kademeli olarak uygulanacaktır. Aşağıdaki eşikleri iki yıl boyunca üst üste karşılayan şirketler, direktifin kapsamına girecektir.
2027 itibariyle: 1,5 milyar EUR küresel ciro ve 5000 çalışan veya AB'de 1,5 milyar EUR ciro.
2028 itibariyle: 900 milyon EUR küresel ciro ve 3000 çalışan veya AB'de 900 milyon EUR ciro.
2029 itibariyle: 450 milyon EUR küresel ciro ve 1000 çalışan veya AB'de 450 milyon EUR ciro.
Temel Yükümlülükler
İnsan Hakları ve Çevresel Etkilerin Değerlendirilmesi Şirketler, hem doğrudan hem de dolaylı operasyonlarından kaynaklanan potansiyel insan hakları ve çevresel etkileri belirlemek ve değerlendirmek zorundadır. Bu değerlendirme, şirketlerin değer zincirlerindeki tüm aşamaları kapsamalıdır.
Önleme ve Azaltma Süreçleri Tespit edilen olumsuz etkileri önlemek veya azaltmak için gerekli süreçleri uygulamaya koymalıdırlar. Şirketler, bu etkilerin önlenmesi veya azaltılması için aldıkları önlemlerin etkinliğini sürekli olarak değerlendirmelidir.
İklim Geçiş Planı Şirketler, Paris Anlaşması'na uygun olarak 1,5°C senaryosuyla uyumlu bir iş stratejisi geliştirmek için bilim temelli hedefler içeren bir iklim geçiş planı oluşturmalıdır. Bu plan, 2030-2050 dönemini kapsayan sera gazı emisyonlarını azaltma hedeflerini içermelidir.
Yıllık Raporlama Şirketler, değer zincirlerindeki insan hakları ve çevresel etkiler hakkında yıllık değerlendirmeler ve raporlar sunmalıdır.
Yaptırımlar ve Yasal Sorumluluklar
CSDDD, şirketleri değer zincirlerindeki insan hakları ihlalleri ve çevresel zararları önlemek için gereken önlemleri almamaları durumunda yasal olarak sorumlu kılmaktadır. Direktifin gerekliliklerine uymayan şirketler, yıllık cirolarının %5'ine kadar para cezası ile karşı karşıya kalabilirler. Ayrıca, direktif, şirketlerin bu yükümlülüklere uymaması durumunda, hak sahiplerine tazminat talepleri için yasal yollara başvurma hakkı tanımaktadır.
Uyum ve Uygulama Süreci
2029 itibariyle şirketlerin, hem iç operasyonlarında hem de tüm değer zinciri boyunca insan hakları ve çevre konularında durum tespiti süreçlerini uygulamaları öngörülmektedir. Bu süreçte, Avrupa Komisyonu'nun uyum süreçlerini desteklemek amacıyla rehberlik çalışmaları yürütmesi beklenmektedir.
Detaylı bilgi için ramazanertas@ertaspartners.com e-mail adresinden bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Av. Mahmut Ramazan Ertaş
Comments